Review sách mới: Tấn trò trong “Vết nhơ của người”- Làm cái con người do chính mình tạo ra

0
254
Thông tin về sách trong bài viết
Tên Sách: Vết Nhơ Của Người
Tác Giả: Philip Roth

Philip Roth, một trong những người khổng lồ đã định hình bộ mặt văn chương hiện đại Mỹ, từng thổ lộ rằng, nhiệm vụ của một nhà văn Mỹ là phải hướng tới hiện thực xung quanh mình: “Nhà văn Mỹ giai đoạn giữa thế kỷ 20 lúc nào cũng lao tâm khổ tứ cố để hiểu, rồi miêu tả, rồi phải làm cho cái hiện thực nước Mỹ trở nên đáng tin.” 51 năm cầm bút, để lại gần 30 tiểu thuyết và tuyển tập, giành được vô số các giải thưởng văn chương cao quý, Philip Roth sáng tác không ngừng, để đeo đuổi sự thật đầy riêng tư, để soi rọi vào đời sống con người trong tương quan với một nước Mỹ tàn bạo đầy định kiến. 

Vết nhơ của người, cuốn tiểu thuyết nằm trong bộ ba tác phẩm với người kể chuyện chính Nathan Zuckerman, thường được các nhà phê bình coi là đỉnh cao trong sự nghiệp của Roth. Cuốn tiểu ấy đã ông quay trở lại tâm điểm văn đàn Mỹ, bằng bút pháp hài hước mà đầy cuồng nộ, phơi bày hiện thực tàn khốc, nơi con người với những lời nói dối nho nhỏ, trình diễn trong vở kịch cuộc đời với nước Mỹ là sân khấu, mà nhân vật chính khao khát, mỗi buổi sáng thức dậy, có thể tạo ra chính mình. 

Vết nhơ của người mở đầu vào mùa hè 1998 bằng hai sự kiện khiến dư luận cộng đồng, một nhỏ, một lớn, phẫn nộ, khiến tinh thần đạo đức phê phán những chuyện được coi là ô nhục cho xã hội dâng tràn như sóng lũ: ở một thị trấn của bang Massachusetts, Coleman, một giáo sư văn học Hy La ở đại học Athena, dan díu với một nữ lao công bằng nửa tuổi mình; còn ở thủ đô Washington, tổng thống Bill Clinton rơi vào một vụ bê bơi với nữ thực tập sinh Monica Lewinsky. 

Sau cái bối cảnh mùa hè oi nồng ấy, độc giả được nhà văn Nathan Zuckerman giới thiệu cái số phận mỉa mai của nhân vật chính, một người cũng đã vì giận dữ sục sôi mà lao đến đập cửa nhà ông yêu cầu ông viết tiểu thuyết để lấy lại công bằng và danh dự cho mình, viết tiểu thuyết để trả thù bọn đã muốn giết ông nhưng lại làm cho vợ ông chết, ông, người đã bị sa thải một cách đầy bất công và bị bôi nhọ, khi ông tình cờ gọi hai sinh viên da màu vắng mặt trong lớp học của mình là “ma”, để rồi quy kết là phân biệt chủng tộc vì dùng từ miệt thị.

Bằng một bi kịch ngẫu nhiên, vừa hài hước vừa đáng căm phẫn, Philip Roth đẩy người đọc đi vào những hồi tưởng, những tưởng tượng, nơi quá khứ của Coleman lần lượt hiện ra trong những trường đoạn khác nhau, để rồi độc giả nhận ra: Coleman, không ai khác, chính là nạn nhân của phân biệt chủng tộc. Ông bản chất là một người da đen, là đứa con có nước da sáng nhất trong một gia đình da đen ở cái thị trấn nhỏ bé East Orange của hạt Essex, bang New Jersey, quyết tâm sống như một người da trắng trong cộng đồng người da trắng. Bắt đầu bằng một lời nói dối nho nhỏ, số phận của Coleman bị định đoạt. Có ai có thể ngờ rằng, cậu bé da màu năm xưa từng bị một siêu thị từ chối phục vụ và bị gọi là mọi đen, thậm chí một nhà thổ ở Norfolk còn ném anh ta khỏi cửa, giờ đây lại bị ném khỏi ngôi trường mình đã tận tụy cả đời cống hiến vì bị coi là một giáo sư da trắng xúc phạm sinh viên da màu?

Cả cuộc đời Coleman là một màn trình diễn về căn tính: ông chọn là một con người tự do, không đen, không trắng, không phụ thuộc vào bất kỳ chủng tộc nào, chỉ đơn giản là Coleman Silk, một cái tôi cá biệt và thô ráp. Một thứ tự do ngọt ngào mà cha ông cũng như anh ông không được hưởng, một thứ tự do để tách ra khỏi tổ tiên, cộng đồng, để tránh khỏi những nhục nhã, những ngăn cấm, những thứ có thể ngáng đường khi ta bị coi là có màu da khác với màu da trắng. “Tự do trên cái sân khấu lớn. Tự do tiến lên và trở nên lớn lao. Tự do trình diễn cái vở kịch tự định nghĩa nên bản thân.”

Vết nhơ của người chính vì thế là một cuốn tiểu thuyết về cuộc đời một người đàn ông, một người trải qua bao dằn vặt, khổ đau, từ bỏ gia đình để có thể tự kiến tạo căn cước và đời sống, mang theo bí mật tày trời về chủng tộc bao năm không thể tiết lộ với bất cứ ai. Song le, cái bí mật từng giúp ông vượt thoát lên mọi định kiến áp đặt lại chính là khởi đầu và kết thúc cho chính ông. Coleman đã cố tạo ra số phận của riêng mình bằng cách “phá tung xiềng xích của lịch sử”, nhưng lại thất bại thảm hại, trong cái lịch sự tạm bợ mà ông không ngờ tới. Cuốn tiểu thuyết của Roth, chính thế, vừa là một áng văn về con người, khi ta chẳng bao giờ có thể hiểu thấu đáo về người khác, khi ta không thể làm tất cả để kiểm soát cuộc đời của chính mình. 

Bằng thứ văn xuôi hùng hồn, trùng điệp, tinh tế đi sâu vào bóc tách tâm thức sâu kín của các nhân vật, Roth mời gọi người đọc chiêm nghiệm thân phận các nhân vật chính trải ra trên nước Mỹ. Đất nước ấy hiện lên đầy bức bối và nghiệt ngã với những cơn lên đồng tập thể nêu cao ngọn ngờ đạo đức, với định kiến núp bóng lương thức, với sự đúng đắn phải đạo. Roth chỉ ra một cách rõ ràng và sâu cay, chính cái nước Mỹ tưởng là nơi người ta thỏa nguyện với những giấc mơ, lại là nơi lịch sử và hoàn cảnh, thắt chặt sợi dây thòng lọng lên những cá nhân giãy mình tìm cách vượt thoát.

Bài của page “Bên phía nhà Z”

BÌNH LUẬN

Please enter your comment!
Please enter your name here

3 × 1 =