Sách vừa là bạn, vừa là người thầy có quyết định đến tương lai của trẻ. Nhiều khảo sát cho thấy, những đứa trẻ sớm hư hỏng phần lớn không được tiếp cận với sách.

Tại buổi nói chuyện chuyên đề “Văn hóa đọc – cách bồi đắp tâm hồn con trẻ” do Hội quán Các bà mẹ tổ chức mới đây, những nhà làm sách và chuyên gia tâm lý đã giải đáp băn khoăn của phụ huynh quanh việc làm thế nào để con ham đọc sách.

Xem nhẹ văn hóa đọc

Tiến sĩ tâm lý Vũ Gia Hiền cho rằng, ở một xã hội hiện đại, trẻ dễ dàng tiếp cận với thế giới bên ngoài qua mạng internet. Số ít phụ huynh ý thức được rằng, sách là phương tiện, công cụ giúp con phát triển trí tuệ, tuy nhiên, vì cuộc sống mưu sinh, họ thiếu sự quan tâm, định hướng dẫn đến việc trẻ tự tìm cho riêng mình cách giải trí. Đó cũng là một trong nhiều nguyên nhân khiến trẻ nghiện game, sống với thế giới ảo và không tập trung học hành.

Chị Huỳnh Thu Vân (P.9, Q.Phú Nhuận, TP.HCM) chia sẻ: “Tôi trang bị cho hai con một tủ sách, từ truyện tranh trong và ngoài nước đến những đầu sách khám phá thế giới động vật, tự nhiên và truyện của tuổi mới lớn. Hai vợ chồng cũng làm gương bằng cách đọc sách những khi có thể nhưng chẳng ăn thua, tụi nhỏ vẫn mê game”. Đây không phải là nỗi lo lắng của riêng chị Thu Vân mà của nhiều ông bố, bà mẹ khác. Bà Quách Thu Nguyệt, nguyên Giám đốc Nhà xuất bản Trẻ, cho rằng văn hóa đọc cần được trau dồi liên tục ở nhà, tại trường. Trong các loại sách, văn học là sách chuyển tải nhiều thông điệp, chứa đựng nhiều giá trị nhân văn. Bà Thu Nguyệt lo ngại, hiện nay sách văn học là thứ yếu, thậm chí một bộ phận giới trẻ chẳng ngó ngàng đến. Hỏi những tác phẩm văn học trong sách giáo khoa thì học sinh trả lời được nhưng hỏi đến những tác phẩm khác hầu như không biết gì. “Nhiều tác phẩm văn học khi dạy chỉ trích một đoạn, trong khi đó, giá trị nhân văn, thông điệp mà tác giả gửi gắm là ở cả bài. Rõ ràng, văn hóa đọc cũng chưa được quan tâm ngay cả trong nhà trường. Thực tế, sinh viên hiện nay xem thường việc đọc sách. Các em chỉ tìm những tài liệu, những nội dung cần thiết cho bài học, bài tập của mình.

Trong khi đó, ở môi trường đại học, việc đọc kỹ sách chuyên ngành, tham khảo có yếu tố quyết định kết quả học tập cũng như kinh nghiệm khi ra trường đi làm”, bà Thu Nguyệt cho biết.

Để xây dựng văn hóa đọc cho trẻ, người lớn trong gia đình cần phải tạo thói quen đọc sách cho các em. Theo bà Thu Nguyệt, phụ huynh ham đọc sách sẽ khơi gợi cho con đam mê sách. Có tình yêu với sách ngay từ nhỏ thì tình yêu và niềm đam mê ấy sẽ lớn dần. Đó là cách duy nhất và hiệu quả để xây dựng văn hóa đọc cho trẻ. Riêng ở nhà trường, giáo viên là người định hướng, chọn sách cho học sinh bằng những danh mục sách bắt buộc các em phải đọc.

Đọc sách để tránh cám dỗ

Tiến sĩ tâm lý Vũ Gia Hiền nhấn mạnh: “Đọc sách nhiều giúp trẻ tránh được những cám dỗ của xã hội. Văn hóa đọc là văn hóa cứu người. Bất kỳ trạng thái tâm lý nào ở trẻ cũng đều được giải tỏa, nếu được phát hiện kịp thời. Trẻ đọc sách nhiều sẽ trang bị cho mình những kỹ năng giải tỏa tâm lý lành mạnh; ngược lại, trò vô bổ, tệ nạn xã hội chính là những gì mà trẻ tự tìm đến để giải quyết buồn bực, căng thẳng… Nhiều bậc cha mẹ luôn miệng giáo huấn con là lười đọc sách, phải đọc sách này, sách kia trong khi chính họ chưa bao giờ cầm quyển sách đọc trước mặt con. Cha mẹ dù bận cách mấy cũng phải dành thời gian đọc sách. Văn hóa đọc hình thành nơi trẻ bắt đầu từ cha mẹ. Con lười thì cha mẹ cần phải chăm đọc hơn. Không cần dạy con với lời lẽ “đao to búa lớn” mà hãy dẫn chứng bằng những nhân vật, câu chuyện xúc động từ sách. Đó là cách khơi gợi tình yêu sách.

Các chuyên gia tâm lý cho rằng, xây dựng văn hóa đọc ngay từ bậc tiểu học là cần thiết nhưng hiệu quả đến đâu thì còn tùy thuộc vào việc chọn sách. Tiến sĩ Gia Hiền khuyên: “Cha mẹ hãy tôn trọng con trong việc chọn sách theo sở thích, năng lực và năng khiếu, không áp đặt. Tuy nhiên, cần phải định hướng con chọn sách phù hợp với đặc điểm tâm sinh lý. Những quyển sách của con, cha mẹ cũng cần phải đọc qua để cùng con phân tích cái hay, cái thú vị của sách. Có như thế niềm đam mê mới ngày càng lớn dần nơi trẻ. Mỗi tuần cha mẹ dành từ 1-2 giờ để đưa con đi nhà sách, đó là cách để xây dựng tình yêu sách cho con, từ đó sẽ sớm hình thành văn hóa đọc”.

Tại buổi nói chuyện, chị Thanh Nga, nhân viên văn phòng bày tỏ lo lắng: Nghĩ là đơn giản nhưng việc chọn sách cho con không đơn giản chút nào. Sách có nội dung, hình ảnh phù hợp với tâm lý lứa tuổi trên thị trường hiện nay không nhiều. “Trong thế giới sách “vàng thau lẫn lộn” như hiện nay, việc chọn nhà xuất bản, tác giả uy tín cũng là việc cần thiết”, bà Thu Nguyệt chia sẻ.

Bài, ảnh: Trần Anh