DAGHEXTAN CỦA TÔI

Lời văn nhẹ nhàng giống tiếng nhạc ngựa và âm thanh phát ra từ cây đàn Padur của vùng rừng  núi Daghextan đưa ta vào những dòng văn của Raxun.

“… Cốt lõi của cuốn sách là phương pháp văn học hết sức giản dị. Dường như Ranxun xin ý kiến độc giả và viết lời tựa cho cuốn sách tương lai của mình. Ông suy nghĩ kỹ càng về cuốn sách ấy, thấy khoái cảm vì nó, ông như quên đi những âm điệu khác nhau và những kiến giải cùng chiều, ông nhớ lại, ông suy ngẫm, ông trò chuyện với độc giả, với những người quen, những người thân thuộc và người cùng làng. Ông cho chúng ta biết một lượng thông tin thú vị nhất về Thơ ca, về Cuộc sống, về Con người, về Lịch sử. Tác phẩm được thêm vào nhiều chuyện vừa mà mỗi chuyện ấy cũng có thể thành một tác phẩm riêng. Đây đó trong tác phẩm, ông tung ra nhiểu tục ngữ, ngạn ngữ, ông kể những chuyện vui và cả những chuyện buồn đã xảy ra với chính tác giả, với bạn bè ông hoặc ký ức nhân dân truyền lại. Tác gải không sợ phải ngắt mạch truyện của mình bằng môth cốt truyện khác, ông như đi lạc để đùa vui, hoặc kể những chuyện hoàn toàn buồn- nói gọn lại, ông đã đối xử với bạn đọc như người đối thoại tự do, sinh động, nghiêm túc và thông minh sắc sảo. Do đó ngay trong văn bản cuốn sách đôi khi không biết vì sao đó có vẻ là lạ như thể không phải văn viết: nó có nhiều chữ khác, nhiều đoạn ngắt quãng, nhiều chỗ tách ra cứ như nó giữ lại trong bản thân dấu vết của thứ khẩu ngữ lộn xộn. Chính sự phá vỡ đó của hình thức nghệ thuật cuốn sách đã đảm bảo cho dung lượng hết sức lớn của nó.

Đây là tác phẩm văn xuôi vượt ra ngoài định nghĩa và biến thể của loại hình văn học. Nó rất tự do và theo nghĩa ấy có thể ví nó như con chim bay và từ trên cao thấy rõ trong lòng bàn tay, những núi non, khe vực, làng mạc, phố phường, nhà cửa và chợ búa, niềm vui và nỗi lo lắng, quá khứ và, có lẽ, cả tương lai. Nhìn chung nó là cuốn sách tự chuyện chỉ có điều đó là tiểu sử nhiều cốt truyện, nhiều giọng nói. Nó giàu chất thơ và rất chân thành. Nó đậm sắc trữ tình, nó được sưởi ấm bởi sự hài hước nhẹ nhàng, nó được chiếu sáng bởi sự láu lỉnh- cái láu lỉnh tinh nghịch dí dỏm- chẳng khác nào trong chiếc tráp cổ kính không chỉ có một đáy mà trong mỗi đáy, lại còn chứa những điều bí mật của nó…”